Gdy zbliża się okres jesienno-zimowy warto sobie przypomnieć, kto powinien zadbać o czystość i odśnieżanie chodnika, a także o stan ulic. Odpowiedź wbrew pozorom nie jest jednoznaczna. W poniższym artykule postaramy się przedstawić zasady, jakie w tej sprawie narzuca prawo.
Co mówi prawo?
Kwestia odpowiedzialności za uprzątnięcie chodnika, czy odśnieżenie ulicy nie jest wcale kwestią zwyczajową. Szczegółowe obowiązki określone zostały w prawie, w ustawach:
- z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 2068, z późn. zm.);
- z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. 1996 Nr 132 poz. 622 z późn. zm.).
Zgodnie z powyższymi ustawami za utrzymanie właściwego stanu drug, w szczególności ulic, obiektów inżynierii lądowej itp. odpowiada zarządca dróg. Osoba ta co do zasady może być, w zależności od kategorii drogi:
- Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad dla dróg krajowych i autostrad;
- zarząd województwa dla dróg wojewódzkich;
- zarząd powiatu dla dróg powiatowych;
- wójt (burmistrz lub prezydent miasta) dla dróg gminnych.
Do zakresu obowiązków powyższych zarządców wchodzi zarówno naprawa uszkodzonych powierzchni, odpowiednie oznakowanie, jak i odśnieżanie ulic. W przypadku zaniedbań, które poskutkowałyby uszkodzeniami w mieniu innych osób, lub – co gorsza – ich uszczerbku na zdrowiu, zarządca ponosi odpowiedzialność prawna i może zostać zobligowany do wypłaty stosownego odszkodowania.
Odśnieżanie chodnika
Bardziej skomplikowanie wygląda temat odśnieżania chodników. W tym zakresie wiele zależy od położenia chodnika oraz jego zagospodarowania. Tak jak w kwestii odśnieżania ulic nie ma raczej wątpliwości, że powinien o nie zadbać zarządca dróg ( w nielicznych przypadkach jedynie gminy mają możliwość przerzucenia tego obowiązku na mieszkańców). Jeżeli chodzi zaś o chodniki, odpowiedzialność jest podzielona między zarządców dróg, a właścicieli przyległych nieruchomości.
Co do zasady właściciel nieruchomości (a w przypadku domów wielorodzinnych, zarządca nieruchomości) powinien zadbać o odśnieżenie wydzielonej część drogi publicznej służącą dla ruchu pieszego położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości. Prawo jednak nie definiuje precyzyjnie, co oznacza w tym wypadku “bezpośrednio” przy granicy. Najczęściej interpretuje się to tak, że jeżeli między chodnikiem a nieruchomością znajduje się pas zieleni odpowiedzialność za odśnieżanie chodnika spada na gminę lub inny odpowiedni organ zarządzający daną drogą.
Właściciele nieruchomości są też zwolnieni ze sprzątania tych części chodnika, które stanowią przystanki autobusowe, tramwajowe, trolejbusowe oraz stanowią wydzielone torowiska tramwajowe przyległych do ich nieruchomości.
Odśnieżanie ulic w praktyce
Odpowiedzialność prawna za odśnieżanie ulic oraz wszystkie inne czynności zapewniające utrzymanie dróg w takim stanie by były one bezpieczne leży na zarządcach dróg. W praktyce jednak to nie oni “wyjeżdżają na drogi” tylko wysyłają tam zatrudnione przez siebie podmioty. Najczęściej są to różnego rodzaju zakłady usług komunalnych. Takie jednostki świadczą wyspecjalizowane, a jednocześnie szerokie usługi pozwalające m.in. na utrzymanie drug w należytym porządku. Dobry zakład usług komunalnych świadczy na ogół takie usługi jak:
- sprzątanie (w tym często wywóz śmieci i nieczystości z terenu gminy);
- odśnieżanie ulic;
- pielęgnacja terenów zielonych.
Czasem tego typu przedsiębiorstwa zajmują się również doraźnymi, drobnymi naprawami dróg i chodników.